Dermokosmetyk z prebiotykiem przyspiesza gojenie po krioterapii

Czy dermokosmetyk wspomaga gojenie po krioterapii?

Badanie kliniczne, randomizowane, jednoośrodkowe, kontrolowane zostało przeprowadzone w celu oceny skuteczności dermokosmetyku zawierającego prebiotyczne składniki aktywne w procesie gojenia po krioterapii rogowacenia słonecznego (AK). Ciekły azot jest standardowym podejściem pierwszego rzutu w przypadku pojedynczych zmian AK, jednak procedura ta wiąże się z ryzykiem infekcji, opóźnionym gojeniem oraz potencjalnymi powikłaniami estetycznymi.

Do badania włączono 75 dorosłych pacjentów z maksymalnie pięcioma izolowanymi zmianami typu rogowacenia słonecznego zlokalizowanymi na twarzy i/lub skórze głowy, którzy zostali poddani krioterapii. Diagnozę AK potwierdzano wizualnie oraz poprzez badanie dermoskopowe. Kryteria wykluczenia obejmowały m.in. osoby poniżej 18 roku życia, ciążę, laktację, uzależnienie od substancji chemicznych lub alkoholizm, prawdopodobieństwo niskiej współpracy, stosowanie leków o działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym, wazoaktywnym lub fototoksycznym, choroby ogólnoustrojowe mogące wpływać na regenerację skóry (np. cukrzyca, niedobory odporności, choroby autoimmunologiczne) oraz wcześniejsze leczenie miejscowe w ocenianym obszarze. Pacjenci zostali losowo przydzieleni w stosunku 1:1 do grupy stosującej wyłącznie preparat bazowy (BA) lub preparat bazowy z dodatkiem dermokosmetyku (BA+DC) zawierającego Aqua Posae Filiformis (kompleks prebiotyczny składający się z fermentów, cukrów i ekstraktów roślinnych), panthenol, madecassoside oraz cynk.

Krioterapię przeprowadzano przy użyciu ciekłego azotu (CRY-AC; Brymill Cryogenic Systems) stosując standardową technikę natryskową. Aplikowano dwa cykle zamrażania-rozmrażania. Obszar zamrażano każdorazowo przez 15-30 sekund, z okresem rozmrażania 2-4 minuty, w zależności od wielkości zmiany. Krioterapię wykonywał ten sam klinicysta u wszystkich pacjentów. Po upływie 6-8 godzin od zabiegu, pacjenci rozpoczynali aplikację BA lub BA+DC, zgodnie z randomizacją 1:1 bez zaślepienia. Produkty aplikowano raz dziennie przez 30 kolejnych dni.

Jak oceniano efekty terapii i co wykazały badania?

Ocenę lokalnego stanu zapalnego wywołanego krioterapią przeprowadzano przy użyciu skali LSR (Local Skin Reaction) oceniającej rumień, złuszczanie, tworzenie się strupów, obrzęk, obecność pęcherzyków/krostek i/lub nadżerek/owrzodzeń po trzech dniach od zabiegu (T1). Każdemu powikłaniu przypisywano wynik od 0 (brak) do 4 (ciężki), z maksymalnym możliwym wynikiem 24. Czas gojenia w dniach był raportowany przez pacjenta, a efekty kosmetyczne oceniano 30 dni po zabiegu (T2). W tym samym czasie badacze oceniali ogólny efekt kosmetyczny w czterech kategoriach: doskonały (brak lub łagodne zaczerwienienie lub zmiany pigmentacji), dobry (umiarkowane zaczerwienienie lub zmiany pigmentacji), zadowalający (niewielkie do umiarkowanego bliznowacenie, atrofia i stwardnienie) oraz słaby (rozległe bliznowacenie, atrofia lub stwardnienie). Wykonywano zdjęcia kliniczne pojedynczej docelowej zmiany rogowacenia słonecznego na początku badania, w T1 i T2.

Dodatkowo, jako ocena pilotażowa, u 30 z 75 pacjentów (15 z każdej grupy) przeprowadzono bazową ocenę architektoniczną leczonej skóry przy użyciu mikroskopii konfokalnej in vivo (RCM) (Vivascope 3000, Lucid Inc.) oraz liniowej optycznej tomografii koherencyjnej (LC-OCT) (OCTAV V3, DAMAE Medical) na początku badania oraz w T2. Obrazy RCM i OCT zebrane w T0 i T2 oceniano i porównywano pod kątem akantozy, włóknienia, atypii keratynocytów i nacieku zapalnego.

Badanie przeprowadzono zgodnie z Deklaracją Helsińską i zostało ocenione przez Lokalny Komitet Etyczny (numer protokołu 3718). Wszyscy pacjenci otrzymali ustne i pisemne informacje o charakterze badania i podpisali formularz świadomej zgody przed włączeniem do badania.

Zastosowanie dermokosmetyku z kompleksem prebiotycznym znacząco wpłynęło na proces gojenia po krioterapii. W grupie BA+DC zaobserwowano skrócenie czasu gojenia o 4,5 dnia (40%) w porównaniu z grupą stosującą wyłącznie preparat bazowy – mediana czasu gojenia wyniosła 7 dni (zakres 2-14) w porównaniu do 11,5 dni (zakres 5-20) w grupie kontrolnej (p <0,0005). Zaobserwowano również korzystniejszy efekt kosmetyczny w grupie BA+DC, gdzie 50% zmian po całkowitym wyleczeniu uzyskało doskonały wynik kosmetyczny, w porównaniu do 20% w grupie kontrolnej. Dodatkowo, u pacjentów stosujących dermokosmetyk z prebiotykiem odnotowano łagodniejsze lokalne reakcje skórne (LSR) – mediana wartości 2 vs 3 w grupie kontrolnej (p <0,0001).

Badanie obejmowało również pilotażową ocenę za pomocą mikroskopii konfokalnej in vivo (RCM) oraz optycznej tomografii koherencyjnej (LC-OCT) u 30 pacjentów. Analiza obrazów wykazała tendencję do większej redukcji włóknienia w grupie BA+DC w porównaniu do grupy kontrolnej. Zaobserwowano również korelację między redukcją atypii keratynocytów i akantozy a skutecznością leczenia krioterapią w obu grupach (p <0,0001).

Jakie wnioski płyną z analizy badań klinicznych?

Krioterapia jest najszerzej stosowaną metodą leczenia pojedynczych zmian AK ze względu na szybkość i prostotę zastosowania. Mimo że istnieje znaczny konsensus w literaturze dotyczący jej wskazania w leczeniu rogowacenia słonecznego, nie ma zgodności ani standaryzacji dotyczącej metod aplikacji. Zaproponowano różne schematy leczenia, a także występuje zmienność w zarządzaniu leczonym miejscem w okresie pozabiegowym. Wiadomo, że procedurze zwykle towarzyszy stan zapalny i obrzęk wraz z pojawieniem się pęcherzy, prowadzących do nadżerek i tworzenia się strupów. Ponadto, istnieje szereg oczekiwanych następstw po kriochirurgii, takich jak tworzenie się blizn oraz hipopigmentacja lub hiperpigmentacja, które mogą wpływać na efekt kosmetyczny zabiegu. Wszystkie te czynniki można złagodzić poprzez odpowiednie zarządzanie miejscem leczenia w okresie po zabiegu.

Uzyskane wyniki sugerują, że zastosowanie dermokosmetyku zawierającego kompleks prebiotyczny Aqua Posae Filiformis wspomaga odbudowę zdrowej mikrobioty skóry, promując regenerację tkanek. Mikrobiota może wpływać na różne fazy gojenia, w tym hemostazę, stan zapalny i proliferację komórek. W szczególności mikrobiota wskazuje na rolę bakterii komensalnych w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej, wzrostu keratynocytów i rozwoju naczyń krwionośnych. Panthenol i jego pochodne wykazują właściwości antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i proangiogenne, a także stymulują migrację i proliferację keratynocytów oraz fibroblastów skórnych, co przekłada się na skuteczność w skracaniu czasu gojenia i poprawę wyników kosmetycznych po krioterapii.

Podsumowując, zastosowanie dermokosmetyku zawierającego prebiotyk i panthenol znacząco skraca czas gojenia, zapewnia lepszy efekt kosmetyczny oraz zmniejsza nasilenie lokalnych reakcji skórnych po krioterapii rogowacenia słonecznego. Efekty te zostały potwierdzone zarówno w ocenie klinicznej, jak i w obrazowaniu przy użyciu zaawansowanych technik (RCM i OCT). Ograniczeniem badania jest fakt, że testowany dermokosmetyk zawiera wiele składników aktywnych, a w badaniu nie uwzględniono grupy pacjentów leczonych wyłącznie głównym składnikiem aktywnym (prebiotykiem Aqua Posae Filiformis). Konieczne są dalsze badania w celu określenia optymalnego standardu postępowania u pacjentów poddawanych krioterapii.

Podsumowanie

Randomizowane badanie kliniczne przeprowadzone na 75 pacjentach z rogowaceniem słonecznym wykazało znaczącą skuteczność dermokosmetyku zawierającego prebiotyczne składniki aktywne w procesie gojenia po krioterapii. W grupie stosującej dermokosmetyk z kompleksem prebiotycznym zaobserwowano skrócenie czasu gojenia o 4,5 dnia (40%) w porównaniu z grupą kontrolną. Mediana czasu gojenia wyniosła 7 dni w grupie badanej wobec 11,5 dni w grupie kontrolnej. Ponadto, u pacjentów stosujących dermokosmetyk odnotowano lepsze efekty kosmetyczne – 50% zmian uzyskało doskonały wynik kosmetyczny w porównaniu do 20% w grupie kontrolnej. Zaobserwowano również łagodniejsze lokalne reakcje skórne. Badania z wykorzystaniem mikroskopii konfokalnej in vivo oraz optycznej tomografii koherencyjnej potwierdziły większą redukcję włóknienia w grupie stosującej dermokosmetyk. Wyniki jednoznacznie wskazują, że zastosowanie dermokosmetyku zawierającego prebiotyk i panthenol znacząco poprawia proces gojenia i efekty kosmetyczne po krioterapii rogowacenia słonecznego.

Bibliografia

Ariasi Cesare, Romanò Carola, Tomasi Cesare, Soglia Simone, Licata Gaetano, Rubelli Luca, Calzavara-Pinton Piergiacomo, Venturini Marina and Arisi Mariachiara. Prebiotic- and Panthenol-Containing Multipurpose Healing Dermocosmetics Post-Cryotherapy for Actinic Keratoses: Results of a Randomized Controlled Trial. Dermatology Practical & Conceptual 2025, 15(1), 20-3. DOI: https://doi.org/10.5826/dpc.1501a4905.